Беларускія прозьвішчы на –ла (этымолёгічны канчатак найчасьцей -ло) бываюць рознага паходжаньня. Адныя зь іх паходзяць ад імёнаў хрышчоных, прыкл., Самойла, Міхайла. 2. Другія паўсталі з назоўных імёнаў на –ло (не пад націскам -ла). Гэта такія позьвішчы, як Шыла, Масла, Рыла і пад. Напзоўныя імёны на –ло (не пад націскам -ла), значыцца такія, як сіло, крыло, […]
Субота, жніўня 7, 2010
Агульна ведама, што ўрадавай мовай Вялікага Княства Літоўскага аж да ХVІІ стагодзьдзя была мова беларуская. Шырака яна тады тарнавалася ў дзяржаўным ды судова-юрыдычным справаводзтве ня толькі на тэрыторыі этнічна беларускай, але й на ўсіх землях Вялікага Княства. Ёю былі пісаныя граматы, актавыя запісы, дакумэнты й на прасторы не беларускай Жамойці. Беларускай мовай былі пісаныя ведамыя […]
Нядзеля, красавіка 18, 2010
Аднэй з важных цікавых асаблівасьцяў крывіцкае (беларускае) мовы зьяўляюцца назоўныя іменьні з суфіксам –іня, прыкладам: вялічыня, шырыня, глыбіня, даўжыня і г. д. Іменьні з гэтым суфіксам пашыраны па ўсёй чыста Крывіі (Беларусі). Прыкладаў на гэты суфікс знаходзім шмат паміж іншым у «Материалах белорусских» №№ 4 Мог. г., 5 Слуцк [1], 6 Дзісьн., 8 і […]
Серада, студзеня 27, 2010
VI. Дапаўненьні з прыназоўнікамі Вышэй ужо зазначалася, што ў дапаўненьнях з прыназоўнікамі (складаыя дапаўненьні) разглядаецца ня форма таго склону, пры якім стаіць прыназоўнік, а значэньне самога прыназоўніка. Тут выясьняюцца адценьні ў сэнсе, што надаюцца таму ці іншаму склону тым ці іншым прыназоўнікам. Разумеецца, тут, як і вышэй, можна затрымацца на значэньні некаторых толькі прыназоўнікаў, што […]
Панядзелак, студзеня 25, 2010
V. Дапаўненьні Кожны ўкосны склон назоўніка называецца дапаўненьнем (парасійску: “Всякий косвенный падеж существительного называется дополнением”). Дапаўненьне ў мове выражае розныя адносіны паміж прадметамі. Гэтыя адносіны могуць быць самыя разнастайныя, як прадметныя (татар’яльныя), так і не прадметныя (разумовыя). Дапаўненьні бываюць простыя й складаныя. Дапаўненьне называецца простым, калі пры ім няма прыназоўніка (предлога), а дапаўненьне з […]
Субота, студзеня 23, 2010
IV. Злучнікі У нашай мове ёсьць шмат злучнікаў (саюзаў), падобных да расійскіх ці польскіх, але ёсьць і свае, беларускія. У некаторых разох ужываньне паасобных злучнікаў супадае з ужываньнем іх у іншых славянскіх мовах, а ў некаторых — не супадае. Наша мова багата на свае ўласныя звароты з злучнікамі, на што літаратурная мова павінна зьвярнуць належную ўвагу. […]
Чацвер, студзеня 21, 2010
І. Дзеяпрыметнікі Ідучы за расейскай літаратурнай мовай, наша літаратурная мова ўпадабала сабе ды вельмі часта ўжывае дзеяпрыметнікі (парасейску — причастия) з формамі на -чы, -шы, -мы, як напрыклад: «Жыўшыя й жывучыя на зямлі істоты» або «Стогі парыжэўшыя стаяць» (Як.Колас), «Птушкі марудны прыстаўшай палёт», «Паміж пяскоў сінеючага Ніла» (М.Багдановіч), «спасьцерагаемы», «будучы час», «зацьвярдзеўшыя гукі» (Б.Тарашкевіч, граматыка) і […]
Серада, студзеня 20, 2010
Нарадзілася беларуская дзяржаўнасьць, нарадзілася беларуская школа. Зьявілася пільная патрэба даць назовы й выражэньне тым новым культурна-нацыянальным формам жыцьця, якіх ня было або якія былі, але даўно забыліся. Трэба вытвараць новыя словы, новыя фразэолёгічныя ды сынтаксычныя звароты. Да гэтае работы наша інтэлігэнцыя выступіла з псыхолёгіяй расейскае мовы, з расейскім думаньнем, з расейскім, а часам і з […]
Пятніца, жніўня 7, 2009
Сучасны раздзел “Пунктуацыя”, у якім разглядаюцца знакі прыпынку і правілы іх ужывання ў тэксце, у даўніх навучальных кнігах і граматыках меў іншыя назвы: “О точкахъ” у Граматыцы” (1596) Лаўрэнція Зізанія; “прасодія строчная” або “строчная препінанія” ў букварах Сімяона Полацкага (1679) і Фёдара Палікарпава (1701); “О знакахъ” у “Россійской грамматике” (1755) Міхаіла Ламаносава. Сукупнасць пунктуацыйных знакаў […]
Чацвер, ліпня 30, 2009
Камбінаваны (састаўны) пунктуацыйны знак узнікае тады, калі на пісьме для дакладнай арганізацыі складанай думкі або перадачы інтанацыйных асаблівасцяў у непасрэднай блізкасці ўжываюцца як мінімум два самастойныя знакі. У старажытнапісьмовых славянскіх тэкстах такіх знакавых спалучэнняў не назіралася, але існавалі знакі складанай канфігурацыі, знешне падобныя да састаўных. Напрыклад, прыпынкі больш доўгія, чым тыя, на якія ў тэксце […]
Нядзеля, жніўня 22, 2010
Няма каментараў