IV. Злучнікі У нашай мове ёсьць шмат злучнікаў (саюзаў), падобных да расійскіх ці польскіх, але ёсьць і свае, беларускія. У некаторых разох ужываньне паасобных злучнікаў супадае з ужываньнем іх у іншых славянскіх мовах, а ў некаторых — не супадае. Наша мова багата на свае ўласныя звароты з злучнікамі, на што літаратурная мова павінна зьвярнуць належную ўвагу. […]
Чацвер, студзеня 21, 2010
І. Дзеяпрыметнікі Ідучы за расейскай літаратурнай мовай, наша літаратурная мова ўпадабала сабе ды вельмі часта ўжывае дзеяпрыметнікі (парасейску — причастия) з формамі на -чы, -шы, -мы, як напрыклад: «Жыўшыя й жывучыя на зямлі істоты» або «Стогі парыжэўшыя стаяць» (Як.Колас), «Птушкі марудны прыстаўшай палёт», «Паміж пяскоў сінеючага Ніла» (М.Багдановіч), «спасьцерагаемы», «будучы час», «зацьвярдзеўшыя гукі» (Б.Тарашкевіч, граматыка) і […]
Серада, студзеня 20, 2010
Нарадзілася беларуская дзяржаўнасьць, нарадзілася беларуская школа. Зьявілася пільная патрэба даць назовы й выражэньне тым новым культурна-нацыянальным формам жыцьця, якіх ня было або якія былі, але даўно забыліся. Трэба вытвараць новыя словы, новыя фразэолёгічныя ды сынтаксычныя звароты. Да гэтае работы наша інтэлігэнцыя выступіла з псыхолёгіяй расейскае мовы, з расейскім думаньнем, з расейскім, а часам і з […]
Чацвер, ліпня 30, 2009
Камбінаваны (састаўны) пунктуацыйны знак узнікае тады, калі на пісьме для дакладнай арганізацыі складанай думкі або перадачы інтанацыйных асаблівасцяў у непасрэднай блізкасці ўжываюцца як мінімум два самастойныя знакі. У старажытнапісьмовых славянскіх тэкстах такіх знакавых спалучэнняў не назіралася, але існавалі знакі складанай канфігурацыі, знешне падобныя да састаўных. Напрыклад, прыпынкі больш доўгія, чым тыя, на якія ў тэксце […]
Панядзелак, ліпня 27, 2009
У XVI – першай палове XVII ст. культурнае развіццё і грамадская свядомасць у Беларусі дасягнулі ўзроўню, пры якім стала мажлівай асіміляцыя здабыткаў еўрапейскага Адраджэння і стварэнне на айчыннай глебе арыгінальных духоўных каштоўнасцей. Далучэнне да заваёваў еўрапейскага гуманізму ўзнімае мастацтва, асвету, навуку ўсходнеславянскіх народаў Рэчы Паспалітай на новы ўзровень [1]. Акурат у гэты час назіраецца найбольшая […]
Чацвер, ліпня 23, 2009
Разнастайныя змены, якія праходзяць у апошні час у рэспубліках былога Саюза, а цяпер незалежных дзяржавах, закранаюць і тапанімімку — геаграфічныя назвы: цяпер яны замяняюцца на старадаўнія. Ахвярамі тапанімічнага астракізму становяцца перш за ўсё так званыя эпонімы — асобы, прозвішчамі якіх у свой час былі названы мясцовасці, гарады, населеныя пункты. Цяпер у друку ўжо не сустракаюцца назвы гарадоў […]
Чацвер, ліпня 23, 2009
У артыкуле гутарка будзе ісці пераважна пра Берасцейска-Пінскае Палессе ў розныя часы, у тым ліку ў эпоху Вялікага княства Літоўскага (далей скарочана: ВКЛ), а таксама пра некаторыя агульныя палажэнні, суадносныя з моўнай сітуацыяй. Статыстычныя дадзеныя па Берасцейска-Пінскаму Палессю прыводзім па тых адміністрацыйных адзінках, у склад якіх гэты рэгіён уваходзіў. За аснову ўзяты матэрыялы перапісаў насельніцтва. […]
Чацвер, ліпня 16, 2009
Беларуская культура неаддзельная ад беларускай мовы, сістэмы яе значэнняў, спосабаў і сродкаў адлюстравання рэчаіснасці, пранізаных нацыянальнай сімволікай. Паўсядзённая мова арганічна ўплятаецца ў ў культурны кантэкст, вырастае з яго і ім тлумачыцца. Мэта майго даклада адказаць на пытанне, як адлюстраваны асаблівасці культурна-нацыянальнага менталітэту беларусаў, а дакладней – міфалагічны кампанент культуры і нацыянальнай свядомасці ў беларускай мове. […]
Пятніца, траўня 1, 2009
Пры кантактах з іншымі людзмі нас называюць, у акументах нас фіксуюць, сведчаць, ужываючы абавязковы набор срокаў. У розных народаў гістарычна склаліся свае спосабы іменавання людзей. Маем і мы сваю гісторыю называння. Сёння назіраецца пэўная нестабільнасць у гэтай сферы. З аднаго боку, захавалася наша ўласная гістарычная аснова і, з другога боку, працяглая паласа расійскіх уплываў наклала […]
Чацвер, красавіка 23, 2009
Навуковае даследаванне беларускай мовы пачалося ў першай чвэрці ХIX стагоддзя. Працы пра новую беларускую мову Ф. Калайдовіча, І.І.Даля, І.І.Сразнеўскага, А.І.Сабалеўскага і іншых вучоных паказалі, што цікавасць да вывучэння новай беларускай мовы і старабеларускай п1сьмовай мовы нарастала з кожным дзесяцігоддзем. Да гэтага перыяду адносіцца вялікая колькасць запісаў вуснай народнай творчасці розных мясцовасцей Беларусі. Гэтыя нататкі суправаджаліся […]
Субота, студзеня 23, 2010
Няма каментараў