Ф. Янкоўскі. БЕЛАРУСКАЯ ФРАЗЕАЛОГІЯ. ФРАЗЕАЛАГІЗМЫ, ІХ ЗНАЧЭННЕ, УЖЫВАННЕ (4)
Пят, 14 кастрычніка 2011
Б
Бядуе мужык: няма дзецям малака, а каб другую карову купіць, грошай багі іх мелі. Сл. п., Чудз. (А. Сержп., СРБП).
Гл.: чорт (яго, яе, іх) мае (меў).
Выйшаў, дык усе бокі рвалі. Гл. р., Кл. Усе там бакі парвалі ад смеху. Вял. р., Кл. (Матэр. для сл.). Расказваў, што мы з іх бакі парвалі. Тамсама. Такая смешная, што бокі сарваць. Гл. р., Слаўк. Бокі сарвалі, — так смешна было. Гл. р., Кл. Артыст не зраўняецца з ім. А былі, як за бабу ён на спектаклі быў? Усе папарэгтвалі, пападрывалі бакі з яго. Гл. р., пас. Я. Куп.
2.
А гаварыць стане, дык бакі сарваць, жывыя смехі. Гл. р., Хал. Ватэты [вось гэты] Зміцер — бокі пападрываць з яго. Гл. р., пас. Я. Куп.
БАРАНАВАЦЬ НАГАМІ (дарогу). БАРАНУЮЧЫ НАГАМІ (дарогу).
Бачылі мы, бачылі! Ты ці сам бачыў, а мы бачылі: ішоў і дарогу баранаваў нагамі. Стоўб. Я іх у цверазілаўку (параўн.: штучнае кніжнае выцвярэзнік), во гэтакіх во, што ідзе барануючы нагамі. Тамсама.
БАЧ (бачыш) ТЫ ЯГО!
Бач ты яго! У новых [ботах] тавар пасціць [статак пасвіць]! А лапці хіба ліхо? Паадвыкалі і плесці паразвучваліся. Гл. р., Кл. Бач ты іх! Унадзіліся ў гуркі, хоць ты пільнуй увесь дзень. Тамсама. Бачыш ты іх: “Вучыцца не будзем!” Я вас “не буду”! Вельмі нешта рана вечарынак захацелася. Гл. р., В. Ты — бач ты яе! — раздурэла лішняга. Гл. р., пас. Я. Куп. Пабач, зірні, глянь, звярні ўвагу. Са значэннем пабочных слоў. Ганна, бач ты, кросны ставіцьме. Я, бач ты, хацеў не так рабіць. Гл. р., Вайц.
БАЧЫЦЦА З ШКЛЯНЫМ БОГАМ. БАЧЫЦЬ ШКЛЯНОГА БОГА. БАЧЫЦЬ ШКЛО. ПАБАЧЫЦЦА (убачыцца) З ШКЛЯНЫМ БОГАМ. ПАБАЧЫЦЬ (убачыць) ШКЛЯНОГА БОГА. ПАБАЧЫЦЬ (убачыць) ШКЛО.
Бачыўся з шкляным богам. Шклянога бога бачыў. Ваўк. п. (М. Фед., ЛБ, ІV). Едуць, едуць, ажно пры дарозе стаяла карчма, дык яны дзеля рызыкі ўвайшлі пабачыцца з шкляным богам. Ваўк. п., Рось (М. Фед., ЛБ, ІІІ, 2). І Гануля з мужыком не жыве, а бацька яго штодзень бачыцца з шкляным богам. Сак. п., Сух. (Тамсама). Не паспеў з шкляным богам пабачыцца. Ваўк. р., Рось. Так і нішто сабе чалавек, а пабачыцца з шкляным богам, то бяда. Малад. р., Радашк. Ты — хіба — бачыў шкло з самае раніцы? Нясвіж. р., Сноў. А ўчора не ўбачыў шкла? Тамсама. каго. Вельмі добра ведаць каго; разумець намеры, спадзяваниі, задумы чые.Я чую, што паны гавораць, знаю, што яны думаюць: я бачу іх навылет. Сл. п., Чудз. (А. Сержп., КАБСП). Добрая жонка гаспадара навылёт бачыць. У дарозе з Мін. у Сл. Нашто ты хітруеш, калі я цябе навылет бачу? Гл. р., Кл.
БАЯЦЦА
Хай не страшыць: баяцца яны яго як леташняга снегу. А што ён нам? Гл. р., Кл. Я цябе баюся як леташняга снегу. Рудз. Баішся яго як леташняга снегу. Пух.
БЕДНЫ ДЫ СТРАДНЫ.
Бедная ды страдная! Чаму я не скінула з воза [мяхоў], — усе змокла. Гл. р., Кл. І чаму я, бедная ды страдная, пусціла? Дзень ждала, ноч ждала — няма хлопца. Гл. р., Байл. Нашто ей, беднай ды страднай, было тыя картоплі цягаць? Пацягала, а цяпер бачыш… Гл. р., Стар. Гл.: горкі ды няшчасны.
Як стрэліў, дык мы і без духу. Мін. р., Дуды.
2. Вельмі спалоханы.
Кот гэта прыбег без духу... у поўнач. Мін. п., Койд. (П. Шэйн, БНК).
БЕЗ ДУШЫ. 1.
Злавілі катка і здзекуюцца. Вагэтыя [вось гэтыя] хлопцы без душы. Пух. р., Дук.
2.
Наехала [карнікаў у час Айчыннай вайны] поўна. Мы стаім, дальбог, без душы. Мін. р., Даўбар. Закрычаў, дык яно ўжо і без душы. Віл. р., Слаб.
БЕЗ КАНЦА. 1.
Без канца разумныя хлопцы, а паглядзець — ат хлапчукі сабе. Гл. р., пас. Я. Куп. У Слаўкаўшчыне нарвалі б арахоў, але туды без канца далёка. Гл. р., Кл. Які ён добры, калі без канца скупы? Параўн.: Прагналі немца [акупантаў], а ў нас адно жарабятка і тое бясконца вашывае. Малад. р., Бак. Бясконца глыбока ў тым скарбцы. Тамсама.
2.
Нябожчык Яўтух, прыйдзе вяселле, то пее (спявае) без канца. Гл. р., Кл.
3.
За Малінаў лес ідзе без канца. Тамсама.чыё, каму. Гл. СЭРЦА КРОІЦЬ БЕЗ НАЖА чыё, каму.
Стаім, дык на нашых вачах давай ён чапляцца без нічога ніякага. Стар. Дар. Здала [заяву], а ён без нічога ніякага парваў. Такога закону няма. Не рады ён будзе з естага [з гэтага, праз гэта]. Гл. р., Сл.
2.
Возьме круглае шкло..., дык і закурыць люльку без нічога ніякага. Рэч. п. (Ч. Пятк., КДПР). Пераехалі з цаліны без нічога ніякага. Грошы, праўда, былі. А за два гады ўсё, што трэба е [ёсць]. Гл., Н. Жыц.
БЕЗ РОДУ БЕЗ ПАРОДУ.
Служыў салдат дваццаць пяць гадоў, без роду без пароду — адзін душою. Гор. п. (Е. Рам., БС, IV).
Параўн.: ні роду ні плоду.
Параўн. (у руск.): без роду без племени.
Тры гады ў больніцы [бальніцы] без рук без ног пралежаў. Мін. р., Буц. Не жартачкі дагледзець! — ляжыць без рук без ног. Малад. р., ст. Уша. Параўн.: Як не еў — не мог, як пад’еў — то ні рук ні ног. Карэл. р., Мірат.
БЕЛЫ СВЕТ 1.
Прачніся, ужо ж на дварэ белы свет. Асіп. р., Раж. Скора і свет белы. Гл. р., Дак. З белым светам зімою ўстаюць… Гаспадыні!.. Люб. р., Ям. Лажыся, доню, і спі, доню, да белага свекту. Гом. п., Дзятл. вол. (З. Радч., ГНП). Цёмна ночачка праходзіць, а на дварэ белы свет. Тамсама.
БЕЛЫ СВЕТ 2.
Насварылася за нешта, дык ён пакінуў запіску і пайшоў у белы свет. Гл. р., Барб. На якое ліха вм ён — валацуга з белага свету? Гл. р., Вайц. З белага свету прыехаў і круціць тут. Гл. р., Кл. Нідзе, мабыць, на белым свеце няма так хораша ды так прыгожа, як на Іслачы ў нас. Валож. р., Пярэж. Чаго толькі вы не чулі ды не бачылі па белым свеце! Лаг. р., Юр. Гадоў мо’ сорак, казалі, з’ехаў у белы свет, а летась прыехаў, дык ніхто не пазнаў, з дачкою і ўнучкаю. Акцябр. р., ст. Рацм. Усяк бывае на свеце белым. Пух. р., Дук. Ну і прымака ўзялі! Нейкі валацуга з белага свету, толькі і глядзіць, каб дзе чарку самагонкі. Гл. р., Барб. Восем пайшлі шукаць шчасця ў белым свеце, па Дзвіне, за Дняпром ды за мяжою, а тыя ўсе і цяпер жывуць тут, пашуць [аруць] і скародзяць зямельку. Рагач. п. (Е. Рам., БС, IV).
БІЦЦА ЗА ПУСТЫ МЕХ.
Нашто вам біцца за пусты мех? Чаго там? Мы ўпяцёх усё адно страхі не спусцім, — ці так рабіцьмем, ці сяк чыніцьмем. Бабр. р., Вайц. Б'юцца за пусты мех. Сак. п. (М. Фед., ЛБ, ІV). Адзін — хоць трэсні — ехаць, гэты — хоць ты што — ісці. Б'яцеся за пусты мех, і толькі. Як гэта ехаць? Машыны ж няма, машыны не ідуць. “Ехаць, ехаць…” А на чым, каб спытаўся? Гродна.
БІЦЦА Ў ЗАКЛАД.
БІЦЬ ТЫЛЫЛЫ.
БІЦЬ (кулаком) У ГРУДЗІ.
Нашто там і чаго там біць кулаком у грудзі? Калі твая праўда, то праўда выйдзе наверх. А то ўсім расказвае без патрэбы… Што з гэтага? Валож. р., Рак. Ён, бедны, кляўся, біў у грудзі: “Я богу душою нявінны”. Гл. р., Зубар.
БІЦЬ У ЗВАНЫ
Такі ўжо хлопец. Анічога не хоча дзелаць [рабіць]: во б'е лынды цэлы дзень, цягаецца па хатах. Бял. р., Кл. Бачыць — ...дзяўчына лынды б'е па мяккай траўцы ды хістаецца на гольцы. Сл. р., Чуда. (А. Сержп., СРБП). Даволі табе лынды біць, ідзі на поле. С. Некраш. Да характ. гавор. Цэлы дзень недзе лынды біў. Бялын. р., Кл. (Матэр. для сл.). Нічога не робіш. Толькі лынды б'еш. Калінк. р., Ліцвін. Яна ўвесь век лынды б'е, дык якой вы работы з яе хочаце?! Кап. р., Аксам. Дзе ты цэлы дзень тылылы б'еш? Леп. р., Арэх. (Лінг. зб.). Часцяком твой брат тылылы б'е, табе нічым не памог. Тамсама. Слова “тылылы”, можна меркаваць, ад іграць на язык “ты-лы-лы”; у некаторых беларускіх гаворках ёсць “тылілікаць”, “тылілі”.
Параўн. (у руск.): баклуши бить.
Сам не разабраўся, як і што, і давай біць у хамут! А нашто ўсім назло рабіць? Апомніся, братка ты мой, а то наробіш і сабе і ўсім чорт вед [ведае] чаго. Гл. Няма тут чаго яму біць у хамут. Нідзе не дзенецца, схамянецца і астадоліцца. Нагарачыўся, накрычаў, але на тым самым месцы сядзе. Гл. р., Кл. Эйч ты яго! Сказаў праўду, дык ён у хамут даў: “Кіну! Не буду!” Тамсама.
Параўн. (у руск. кніжн.): удариться (вломиться) в амбицию.
— Трэ' схадзіць у мястэчка, купіць ...солі. — Што ж ты пхнешся пешкі? Блізкі свет цягчыся [цягнуцца]. Хіба шкадуеш кабылы? Сл. п., Вял. Рож. (А. Сержп., КАБСП). Не ідзі, унучак, — блізкі свет! Цёмна, чорна. Хіба дня мала будзе? Гл. р., Кл. Ці варт [варта] блізкі свет ехаць на два дзянькі? Гл. р., Барб.
БЛЫНДЫ
Што тут блынды правіць? Людзі ж купляць прыйшлі! Мін., Камар. Дзень блынды правілі, а, называецца, на работу хадзілі… Тамсама. Бярыся, няма чаго блынды правіць. Тамсама.
БРАЗГАЦЬ НА ВОЧЫ (на вока).
БРАЦІТКА З СЯСТРЫЦАЙ (брацятка і сястрыца). Назва расліны — браткі.
А завуць іх брацітка з сястрыцай. Баран. р. Гарадз. Гэта тая травіца... брацятка й сястрыца. Віл. п., Задуб. (Р. Шырма, БНП, І). А вот тая травіца, — ...брацітка з сястрыцай. Леп. р. (П. Шэйн, БНП, 1962).
Параўн. (у руск.): Иван-да-Марья.
БРАЦЦА ЗАГРУДКІ. ПАБРАЦЦА ЗАГРУДКІ.
Рыгоравы ўсё жыццё да калгасу браліся загрудкі; ні абуць, ні адзець, толькі сварыліся. Гл. р., Кл. За зямлю і браты загрудкі браліся. Адзін паўбаразны адарэ ад другога — і загрудкі браліся. Тамсама. Нашто ж гэтак, каб аж загрудкі брацца? Не люблю, як так робіць хто. Тут пасварышся — дык і то не рады. Як сварышся, дык, здаецца, прыкупіў бы слова, а як пасварышся, дык прадаў бы, здаецца. І слова ліхога не трэба. Сл. р., Чыж. Як тыя хлапчукі: слова па слове і загрудкі пабраліся. Думаеце што? Гарэлка ўсякае ліха робіць. Гл. р., Кл.
БРАЦЦА ЗА РОЗУМ (за галаву). УЗЯЦЦА ЗА РОЗУМ (за галаву).
Прыганялі вучыцца — не хацеў. Як мо' ў салдатах паслужыць, то за розум возьмецца. Асіп. р., Тат. Ты ж не маленькі! За розум бярыся! Валож. р., Выган. Як бы тады ўзяўся за розум ды зробіў [зрабіў] так, як мы паддукоўвалі, то, дальбог, усё было б добра. А то прадаў, паехаў, кінуў… Докш. р., Бяг. Ажэніцца, то, можа, за галаву возьмецца. Уш. р., Вашк. Вазьміся за розум, пакуль не позна. Тамсама.
БРАЦЦА (хапацца) У РОЖКІ. УЗЯЦЦА (схапіцца) У РОЖКІ. 1.
Рабы толькі страшыць [другога быка], а брацца ў рожкі баіцца. Той бы даў так, што зараве! Гл. р., Кл. Бугаі іншы раз возьмуцца ў рожкі, то мо' паўдня вадзіцьмуцца. Тамсама.
2.
Колісь Цімох і Сцяпан схапіліся ў рожкі, дык і празвалі Калчак і Дзянікін. Смяяліся з іх: Калчак з Дзянікіным у рожкі браліся. Гл. р., Кл.
3.
Каб ціха на свеце было, неяк жылі б людзі. А то зноў недзе далёка схапіліся ў рожкі. Гл. р., Кл.
БРАЦЬ ВЕРХ. УЗЯЦЬ ВЕРХ.
Хай і ён хоць раз верх возьме. Мін. р., Буц. Ці доўга, ці мала яны біліся, толькі змей пачаў над бортнікам браць верх. Бачыць бортнік, што яму прыходзяць канцы. Сл. п., Чудз. (А. Сержп., СРБП). Мой як бачыш [хутка] верх стаў браць. Гл. р., Кл. А неяк счапіліся, дык Цімох узяў верх. Тамсама. Той хітры вельмі: “Бяры верх тут, а там як будзе?” Малад. р., Радашк.
БРАЦЬ ДА ГАЛАВЫ (у галаву)
Яшчэ з вайны ўзяў у галаву: як уцалею, у навуку пайду. Гл. р., Кл. Узяла ў галаву, што хворая, і ей-богу захварэе, хоць і не хворая. Сл. р., Гор. А нашто так да галавы браць? Малад. р., Радашк. Дзе той галавы набярэшся, як усё да галавы будзеш браць? Малад. р., Бак. І я ж кажу: не бяры ты гэтак да галавы. Тамсама. У нас толькі Франя чуць што: “А ты перастань браць да галавы ўсё”. Гл. р., пас. Я. Куп. Ты, Кароцця, занадта не бяры ўсяго да галавы. Малад. р., Радашк. — Да галавы возьме? — Як на падушку, дык і храпе. А на людзях: “Як узяла мая Ганька да галавы…” А тая Ганька таўсцее і таўсцее. З чаго б гэта? Дык матка: “Ды гэта яна ўбачыла поезд і вельмі спалохалася. З гэтага і захварэла”. Ст. Аляхн.
Гл.: прыняць да галавы.
што. Гл. БРАЦЬ ДА СЭРЦА (да душы) што.
ЗАМУЖ каго. Гл. ЗАМУЖ БРАЦЬ каго.
Дзе гэта відана, каб каралевіч ды браў за сябе простую дзеўку. Сл. п., Вял. Рож. (А. Сержп., КАБСП). А каго ён за сябе ўзяў? Гл. р., Барб.
БРАЦЬ ЗА ШЧЭЛЕПЫ
А ўзялі б яго добра за шчэлепы — сказаў бы. Гл. р., Кл. Судзілі ж таго паліцэйскага. Вельмі не чалавек! З гадаў гад і гад печаны. А на судзе і так і так, круціўся, вылузваўся. Хваробы вылужацца, калі ўзялі за шчэлепы. Гл. А яго раз [вельмі проста] браць за шчэлепы. Тамсама.
Параўн. (у руск.): брать за жабры.
Гэта яе ў вайну надта напалохалі: сына забралі ў паліцыю, а яе застрэліць хацелі. Яна і прыняла, так прыняла да душы, што бачыце, што зрабілася? Жыве, а каму трэба такая жытка? Дзяцей сваіх не пазнае. Малад. р., Вал. Ці так усё прымаць да сэрца, што не п’е, не есць, заснуць не засне? Малад. р., Радашк. — Твая Сонька — гэткая малайчына! Яна браць да сэрца не будзе, — хоць няхай што. Дык і на: маладая, здаровая і не старэе. Мін. р., Лекар. — Не надта і ты бярэш да сэрца. Тамсама. Як ты не возьмеш да сэрца? Тваё дзіцё — твой і клопат. Мін. р., Пільн. Ды яна ж толькі крычыць, галосіць, а як адвернецца — на ўсё забылася, пра ўсё чыста, бо да душы не бярэ, не бярэ да сэрца. Мін. р., Лыс. Г.
БРАЦЬ НА ВУС.
А той ужо і ўзяў сабе на вус: на думах стала, якраз як ён сваю жонку браў. Рагач. р., Нісім. (Е. Рам., БНК). А ён толькі слухае і бярэ сабе на вус. Жлоб.
Параўн. (у руск.): мотать (себе) на ус.
Бяры, брат, на ўсе застаўкі, грабі пад бераг. Мін. р., Астр. Гарад.
БРАЦЬ НОГІ НА ПЛЕЧЫ.
Пакуль няпозна, бяры, хлопец, ногі на плечы, каб і духу не было! Зловяць, то і вудкі адбяруць і штрафу дадуць. Да пятага [чэрвеня] няможна лавіць [рыбу]. Лаг. А што было рабіць яму? Бяры ногі на плечы — і гайда! Асіп. р., Яс.
БРАЦЬ ПРАЗ СЯБЕ.
БРАЦЬ РАДУ. УЗЯЦЬ РАДУ.
Сабраліся... укруг, сталі браць раду, як збыць такую бяду. Барыс. п. (П. Шэйн, II). Гэта ж прыехала да вас раду ўзяць: ці падаваць на суд, ці так. Як вы мне скажаце? Мін. р., Лек. А ў каго ўзяць раду, як не ў вас? Віл. р., Буцькі.што. Гл. БРАЦЬ ДА ГАЛАВЫ што.
Хай прыйдзе зіма. Як пойдзе мянёк — я сваё вазьму. Два ж нераты! Гл. р., Ад. Прайшло лета, а я свайго не ўзяў, ані не перадыхнуў. Мін. р., Астр. Гарад. — Вазьму сваё! — Вазьмі!.. Чаго ж не браў свайго? Мін. р., Нялід.
БРАЦЬ У АБЦУГІ (у шчыпцы)
Раздураны — страх як! Няма каму ўзяць у абцугі, каб перайначыўся. Люб. Такое маленькае, такое кволенькае, а ты яшчэ: “У абцугі яго добра ўзяць!” І не грэх табе за яго? Яго шкадаваць трэба, глядзець яго трэба. Каго тут караць?! Гл. р., Вольн. Каб узяў у шчыпцы, што і не страпянуўся, то перайначыўся б. Не такіх астадольваюць. Гл. р., Сымон.
БРАЦЬ ШЛЮБ. УЗЯЦЬ ШЛЮБ.
Ці ўсе тыя... шлюб бяруць, што верненька кахаюць? Палавіну шлюб бяруць, палавіну раскідаюцца. Сл. п. (П. Шэйн, БНП, 1962). Як маладыя бяруць шлюб, то ўсе ўважаюць на свечкі. Ваўк. п., з-пад Свісл. (М. Фед., ЛБ, І). Узялі яны шлюб, тады ён кажа: “Трэба ўжо нам ехаць дахаты”. Ваўк. п., Ган. (Тамсама). Як ты выздаравееш, возьмем шлюб з табою! Слон. п. (П. Шэйн, БНП, 1962). Тады, як мы яшчэ шлюбу не бралі. Гродз. р., Парэч.
БРАЦЯТКА І СЯСТРЫЦА.
БРЫДЗІЦЬ СВЕТ.
Не брыдзь ты лепей свету. Каму трэба твае такія заварухі? На ўсіх ты, усе ў цябе пачэрненыя. А сам горшы за каго. Валож. р., Рак. А як жа! Добра кажаш, хай перастаў бы свет брыдзіць. Тамсама.
БУБЕН НАБІЦЬ.
А яму што? Найперш, каб бубен набіць і гуляць. Літ. ССР, Свянц. Толькі і клопату — бубен набіць. І сораму няма… Вільня. Усяго і назвіска [назвы], што інтэлігент: наб'е бубен — і ўсё. Тамсама.Гл. ЯК (бы, быццам) У ЗЯМЛЮ (праз зямлю) ПРАВАЛІЎСЯ. Гл. ЯК (бы, быццам) У ЗЯМЛЮ (праз зямлю) ПРАВАЛІЎСЯ. Бывалы. І. Насовіч: кажуць пра таго, хто бываў у розных жыццёвых абставінах (І. Нас., СБП).Ён быў усюды, усяго ўсякага навідзеўся [набачыўся], — быў і ў коле і ў мяле. Такога ў ступе таўкачом не прыціснеш. Уш. р., Лясн. Аз.
БЫЦЦАМ ПРАЗ ЗЯМЛЮ (у зямлю) ПРАВАЛІЎСЯ.
БЫЦЬ НА
Архіпу стала цяжкавата: без доктара, а цэлая ж гаспадарка — конь, поле, бальніца. Цяпер усё на яго галаве. Гл. р., Кл. На маёй галаве ўсё — і дзеці, і хата, і на работу, а яму, каб дапамагчы, то ўсё “няма часу”. Мін. р., Угл. А на маёй галаве нічога не было? Тамсама.
БЫЦЬ НА
Ён нешта быў на зле. Асіп. Ён на зле што хочаш скажа. Адале [а потым] — як нічога не было. Тамсама. Гена на зле рашаецца, а пройдзе злосць — і ўсё прашчае [даруе]. Тамсама.
БЫЦЬ НА
Засталася адна-адненькая. Няма што, давай як рабіць: гаспадарка на маіх руках. Скід. р., Гал. Ці хіба лёгка? Уся ферма была на сынавых руках. Адных квіткоў усякіх — каб бачылі! — назбіраецца куча. То кармоў, то таго, то чаго. Мін. р., Астр. Гарад. Паўміралі бацькі, зразу бацька, тады матка. Усё чыста: і гаспадарка, і дзеці — былі на маіх руках. Малад. р., Радашк. Цэлую печ дзяцей выгадавала на сваіх руках. Глыб. р., Лаз. (Хрэстам.).
БЫЦЬ НА СВАІМ ХЛЕБЕ.
Прыехала і гасцінцаў навезла: “Ну, татка, усе мы ўжо на сваім хлебе, свой хлеб ядзім”. Як каму, а бацьку радасць. Гл. р., В. На сваім хлебе будзе, то перастане раскідацца. Гл. р., Н. Жыц. А я дык быў не на сваім хлебе? Тамсама.
БЫЦЬ У ЖЫЦЦІ.
Тады яшчэ быў ў жыцці мой дзед. От і прычапіліся мы, каб ён расказаў пра разбойнікаў. Сл. п., Бох. (А. Сержп., КАБСП). А ці-бо Васюта, цётка, ‘шчэ ў жыцці? Ці жыве? Гл. р., Кл. Покуль буду ў жыцці — не забудуся на тое. Тамсама.
Параўн. (у руск.): (быть) в живых.
БЯРОЗАЮ ЛІЦЦА. ЯК БЯРОЗА ЛІЦЦА.
Мужчына, — а каб бачылі, як ён ды, бедны, бярозаю ліўся, як дзетак страцілі? Пабілі ўсю сямейку. Дык плакаў плачам. Мін. р., Луск. У аконца глядзіць, як бяроза льецца. Гом. п., Дзятл. вол. (З Радч., ГНП).
БЫ ПРАЗ ЗЯМЛЮ ПРАВАЛІЎСЯ.
БЫ Ў ЗЯМЛЮ ПРАВАЛІЎСЯ.
БЫЎ І Ў КОЛЕ І Ў МЯЛЕ.
БРАЦЬ У ГАЛАВУ
БЕЗ НАЖА СЭРЦА КРОІЦЬ
БАЧЫЦЬ НАВЫЛЕТ (навылёт)
Цэтлікі: слоўнік, фразеалогія
Ответить